Tam adıyla Mahpeyker Kösem Sultan, Hareme girmeden önceki, hayatıyla ilgili pek birli olmamasına karşın Rum asıllı ya da Bosnalı olduğu düşünülmektedir. Kösem Sultan, henüz 15 yaşında iken 1. Ahmed’e Haseki olmuştur. Sultan, IV. Murad, Süleyman, İbrahim ve Kasım adındaki çocuklarını dünyaya getirdi.
Kösem Sultan, 27 yaşında iken I. Ahmed'in vefat etmesiyle dul kalmıştır. Tahtın bos kalmasının ardından IV. Murad tahta çıkarılmış öylece Kösem Sultan'ın yönetimdeli aktif hayatı başlamıştır. IV. Murad'ın tahttan feragat etmesiyle (ve sonrasında ölümüyle) yerine geçen oğlu İbrahim döneminde de etkinliğini sürdürmüştür.
Ancak Kösem Sultan'ın en büyük etkisi, torunu Sultan IV. Mehmed'in tahtına çıkmasıyla ortaya çıkmıştır. IV. Mehmed, henüz çok genç bir çocuk olduğu için Kösem Sultan, onun adına naip olarak hükümeti yönetmiştir. Bu dönemde Kösem Sultan, siyasi ve askeri otoriteyi elinde tutarak güçlü bir konuma gelmiştir.
Ancak 1651 yılında Kösem Sultan'ın torunu IV. Mehmed tahta geçtiğinde, Kösem Sultan'ın etkisi azalmıştır. IV. Mehmed, Kösem Sultan'ı gözden düşürmüş ve onu Topkapı Sarayı'nda hapsederek 1651 yılında öldürür.
Kösem Sultan, Osmanlı tarihindeki gücü, etkinliği ve politik nüfuzuyla tanınan önemli bir kadındır. Kendisi döneminde güçlü bir şekilde hareket etmiş, çeşitli siyasi ve idari olaylarda aktif rol almış ve ülkenin yönetiminde etkili olmuştur.
