Ömer Hayyam, 11. ve 12. yüzyıllarda yaşamış olan Pers matematikçi, astronom, filozof ve şairdir. Doğum ve ölüm tarihleri kesin olarak bilinmemektedir, ancak genel olarak 1048-1131 yılları arasında yaşadığı düşünülmektedir.
Ömer Hayyam, İran'ın Nişabur şehrinde doğmuştur. Matematik ve astronomi alanlarında önemli çalışmalar yapmıştır. En önemli eseri olan "Rubaiyat" adlı şiir kitabı, Batı'da da büyük ilgi görmüş ve birçok kez çevrilmiştir. Bu kitapta, hayatın anlamı, aşk, doğa ve insanın kaderi gibi konuları işlemiştir. Hayyam'ın şiirleri, düşündürücü ve derin anlamlar barındıran mısralardan oluşur.
Hayyam, aynı zamanda bir filozoftur ve "Hedonizm" felsefesini benimsemiştir. Hedonizm, haz ve zevk arayışını ön planda tutan bir felsefi yaklaşımdır. Hayyam'a göre, insanlar kısa bir süre yaşadıkları için hayatlarını keyifli ve anlamlı bir şekilde geçirmelidirler.
Ömer Hayyam, hem doğa bilimlerindeki çalışmaları hem de edebi eserleriyle tanınan önemli bir düşünürdür. Felsefi düşünceleri ve şiirleri günümüzde hala ilgiyle okunmaktadır.
Ömer Hayyam, 11. yüzyılın Pers döneminde yaşamış önemli bir şair, filozof, matematikçi ve astronomdur. Ömer Hayyam'ın tam doğum ve ölüm tarihleri net olarak bilinmemektedir, ancak yaklaşık olarak 1048-1131 yılları arasında yaşadığı düşünülmektedir.
Hayyam, bugünkü İran'ın Horasan bölgesindeki Nişapur şehrinde doğmuştur. Eğitimini Nişapur'da tamamladıktan sonra ünlü matematikçi ve astronom olan Beyhaki'nin öğrencisi oldu. Matematik, astronomi ve felsefe alanlarında önemli katkılarda bulunmuştur. En önemli çalışmalarından biri, ikinci dereceden denklemleri çözmek için kullanılan "Hayyam Metodu" olarak adlandırılan matematiksel bir yaklaşımdır.
Hayyam'ın en çok tanınan yönü ise şiirleridir. Divan şiiri geleneğinde yazdığı Rubaiyat adlı şiirleri dünya çapında ün kazanmıştır. Rubaiyat, dörtlükler halinde yazılmış lirik şiirlerden oluşan bir eserdir ve başta İngilizce olmak üzere birçok dile çevrilerek geniş bir kitleye ulaşmıştır. 19. yüzyılda Edward FitzGerald tarafından İngilizce'ye çevrilen Rubaiyat, Batı edebiyatında büyük etkiler yaratmış ve hala birçok edebi çalışmada referans alınmaktadır.
Ömer Hayyam, yaşamı boyunca edebiyat, bilim ve felsefe alanlarında özgün ve derin düşünceleriyle hatırlanır. Eserleri ve felsefi düşünceleri günümüzde de önemini korumaktadır.
Ömer Hayyam'ın en ünlü şiirleri Rubaiyat adlı eserinde yer almaktadır. Rubaiyat, dörtlükler halinde yazılmış şiirlerden oluşan bir koleksiyondur. İşte bazı tanınmış örnekler:
Gel ey sevgili, şu göğsümde yan yan
Benimle dost ol, sevinçlerde ağla;
Gel ey sevgili, hayat bir anlık ancak
O anı yaşa, düşlerde uzanma.
Ey bilge, şarap doldur kadehe,
Karanlık gelse bile dünya bite de;
Uğruna var olmayı dileyenler
Bilsin ki kadeh, cenneti taşıyamaz.
Bir tutam toprak al, kırk yıl geçse de
Karşıma gelirsin, ellerin boş olmasa;
Aşkın büyüsüdür yaralı gönüllerde
Geçmişle geleceği buluşturan saza.
Bahar gelir geçer, güz gelir geçer;
Bir avuç mutluluk, elden uçar gider.
O halde sevgilim, içelim, sevelim
Zaman gelip geçer, zaman gelip geçer.
Bu şiirler, Ömer Hayyam'ın hayatı, insanın varoluşu ve yaşamın anlamı gibi konulara odaklanırken aynı zamanda içerdikleri mizahi ve ironik unsurlarla da dikkat çekmektedir. Hayyam'ın şiirleri, aşk, ölüm, zamanın geçiciliği ve keyif alma gibi evrensel temaları ele alırken, sorgulayıcı ve aydınlatıcı bir dil kullanmaktadır.
