İnme-felç hastalığı nedir?

İnme, beynin oksijen ve besin maddeleri taşıyan kan akışının aniden kesilmesi veya beynin bir bölgesine kan akışının azalması sonucu oluşan bir hastalıktır. İnme, beyin dokusunun hasar görmesine ve fonksiyon kaybına yol açabilir. Felç olarak da adlandırılan inme, aniden meydana gelir ve acil tıbbi müdahale gerektirebilir.

İnme, genellikle iki temel türde sınıflandırılır:

1. İskemik İnme: İskemik inme, beyne giden kan akışının bir pıhtı veya damar tıkanıklığı nedeniyle kesildiği durumlarda ortaya çıkar. Bu tür inmeler, beyin dokusuna giden kan akışını engelleyen tıkanıklıklar nedeniyle meydana gelir. İskemik inmeler, inmelerin yaklaşık %80-85'ini oluşturur.
2. Hemorajik İnme: Hemorajik inme, beyin içindeki bir damarın yırtılması sonucu oluşan kanamalar nedeniyle ortaya çıkar. Bu tür inme, beynin çevresindeki dokularda baskıya ve hasara neden olabilir. Hemorajik inmeler, genellikle kan damarlarının zayıfladığı veya anevrizma gibi anormal büyümelerin olduğu durumlarda meydana gelir. İskemik inmelere göre daha nadir görülür, ancak genellikle daha ciddi sonuçlara yol açabilirler.

İnme-felç neden meydana gelir?

İnme, genellikle beyne giden kan akışının kesilmesi veya azalması sonucu meydana gelir. Beyin, oksijen ve besin maddeleri gerektiren bir organdır ve sürekli bir kan akışına ihtiyaç duyar. İnme, bu kan akışının aniden engellenmesi veya azalması nedeniyle beyin dokusunun hasar görmesiyle ortaya çıkar. İşte inme nedenleri:

1. İskemik İnme Nedenleri:
   • Tromboz: Beyin damarlarında oluşan pıhtılar nedeniyle kan akışının tıkanması.
   • Emboli: Vücudun başka bir bölgesinden koparak beyin damarlarını tıkayan pıhtı veya parça.
   • Darlık: Damarlarda oluşan daralmalar veya plaklar nedeniyle kan akışının azalması.
2. Hemorajik İnme Nedenleri:
   • Anevrizma: Kan damarlarının zayıflaması sonucu oluşan şişlikler veya baloncuklar, bunlar yırtılarak kanamanın meydana gelmesine neden olabilir.
   • Ateroskleroz: Damar duvarlarının kalınlaşması ve sertleşmesi sonucu damarlarda zayıflık ve rüptür riski artar.
   • Hipertansiyon: Yüksek kan basıncı, damar duvarlarını zayıflatarak kanamaya neden olabilir.

Risk faktörleri de inme olasılığını artırabilir. Bu risk faktörleri şunlar olabilir:

• Yüksek tansiyon (hipertansiyon)
• Diyabet
• Yüksek kolesterol seviyeleri
• Sigara içmek
• Fiziksel hareketsizlik
• Aşırı alkol tüketimi
• Ailesel öykü (ailede inme geçiren kişilerin bulunması)
• Yaş (özellikle 65 yaş üstü)
• Cinsiyet (erkeklerde ve postmenopozal kadınlarda daha yaygın)
• Irksal faktörler (örneğin, bazı ırklarda inme riski daha yüksek olabilir)

İnme-felç belirtileri neler?

İnmenin belirtileri, hangi tür inme olduğuna ve hangi bölgeyi etkilediğine bağlı olarak değişebilir. Ancak genel olarak, aşağıdaki belirtiler inme durumunda ortaya çıkabilir:

1. Yüzde Asimetrik İfade Kaybı:
   • Bir yarım yüzün düşmesi veya sarkması.
   • Bir ağız köşesinin düşük olması veya yüzde asimetri.
2. Kol veya Bacak Zayıflığı veya Felci:
   • Bir kol veya bacakta güçsüzlük, uyuşma veya felç.
   • Bu genellikle bir tarafta olur; yani vücudun bir yarısı etkilenir.
3. Konuşma Bozuklukları:
   • Aniden konuşma zorluğu, anlaşılmaz konuşma veya dil sürçmeleri.
   • Kelimeleri bulmakta güçlük çekme veya anlamını yitirme.
4. Ani Görme Problemleri:
   • Bir gözde veya her iki gözde aniden görme kaybı veya bulanıklık.
   • Görmeyi keskinleştirememe veya nesneleri tanıyamama.
5. Baş Ağrısı:
   • Şiddetli, ani baş ağrısı.
   • Özellikle hemorajik inmelerde görülebilir.
6. Denge Kaybı ve Koordinasyon Problemleri:
   • Aniden dengeyi kaybetme veya yürüme güçlüğü.
   • Koordinasyon eksikliği veya baş dönmesi.

Bu belirtiler genellikle aniden meydana gelir ve hızla gelişebilir. "FAST" kısaltması, inme belirtilerini hatırlatmak ve hızlı tepki vermeyi sağlamak için kullanılan bir akılda tutma yöntemidir:

• F (Face): Yüzde asimetrik ifade kaybı var mı?
• A (Arms): Kol veya bacaklarda güçsüzlük veya felç var mı?
• S (Speech): Konuşma bozukluğu veya anlaşılmaz konuşma var mı?
• T (Time): Belirtiler ne kadar süredir devam ediyor? Herhangi bir belirti varsa hemen acil yardım çağrılmalıdır.

İnme-felç tedavi yöntemleri neler?

İnme tedavisi, inmenin türüne (iskemik veya hemorajik) ve şiddetine bağlı olarak değişir. Acil tıbbi müdahale, inme belirtilerini fark ettiğiniz anda önemlidir. İşte inme tedavi yöntemleri:

1. İskemik İnme Tedavisi:
   • Tromboliz (Trombolitik Tedavi): İskemik inme tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. Bu tedavi ile inme nedeniyle tıkanmış olan kan damarlarına pıhtı çözücü ilaçlar verilir. Bu ilaçlar, pıhtıyı çözerek kan akışının tekrar sağlanmasına yardımcı olabilir.
   • Mekanik Trombektomi: Büyük kan damarlarında tıkanıklık olduğu durumlarda, özel cihazlar kullanılarak tıkanıklık fiziksel olarak çıkarılabilir.
   • Antikoagülanlar ve Antiplatelet İlaçlar: İnme riskini azaltmak ve kan pıhtılaşmasını engellemek için kullanılırlar.
2. Hemorajik İnme Tedavisi:
   • Cerrahi Müdahale: Büyük kanamaların neden olduğu basıncı azaltmak için cerrahi müdahale gerekebilir. Örneğin, anevrizma yırtılması durumunda anevrizma çıkarılabilir.
   • Kanama Kontrolü: Hemorajik inmelerde, kanamanın durdurulması ve beyin dokusunun korunması önemlidir. Bunun için kan basıncının kontrol altında tutulması gerekebilir.
3. Rehabilitasyon ve İyileşme Süreci:
   • İnme sonrası rehabilitasyon, felç sonucu oluşan hareket kaybını ve işlev kaybını en aza indirmeyi amaçlar. Fizyoterapi, konuşma terapisi, iş terapisi gibi yöntemlerle hastaların günlük yaşam aktivitelerini yeniden kazanmalarına yardımcı olunur.
   • İnme sonrası uzun süreli bakım ve destek, hastanın yaşam kalitesini artırmaya yöneliktir.