Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk kadın romancısı olarak tarihe adını yazdıran Fatma Aliye Topuz, 1862'de İstanbul'da doğdu ve 1936'da aynı şehirde hayata gözlerini yumdu. O, sadece bir yazar değil, aynı zamanda başarılı bir çevirmen ve aktif bir sosyal savunucuydu. Fatma Aliye'nin yazdığı eserler Tanzimat ve İkinci Meşrutiyet dönemlerine ışık tutar.
Ahmed Cevdet Paşa'nın kızı olarak dünyaya gelen Fatma Aliye, genç yaşlarda Fransızca'ya duyduğu ilgi sayesinde Batı edebiyatıyla tanıştı. İlk yazıları 1889'da yayımlandı ve bu eserlerle hızla ün kazandı. Özellikle "Udi" ve "Hayal ve Hakikat" isimli romanları döneminde büyük ilgi gördü.
Kadın haklarına büyük bir tutkuyla bağlı olan Fatma Aliye, yazılarıyla kadınların toplumda daha aktif roller almasını savundu. Ancak bu savunuları, Osmanlı toplumunun geleneksel değerlerinden uzaklaşmadan, dengeli bir şekilde gerçekleştirdi.
Yazdığı romanların yanı sıra, toplumsal faaliyetlerde de bulunan Fatma Aliye, 1897'de Osmanlı-Yunan Savaşı sırasında yaralanan askerler için bir yardım derneği kurdu. Aynı zamanda Hilal-i Ahmer Cemiyeti'nin ilk kadın üyelerindendir.
Fatma Aliye'nin eserleri, sadece Osmanlı'da değil, dünya genelinde de ilgi gördü. Fransız ve Arap dilllerine çevirilen eserleri, Osmanlı'daki kadın hakları hareketini ve dönemin sosyal yapısını uluslararası okurlara tanıttı.
Ne yazık ki, Fatma Aliye'nin eserleri zamanla unutulmaya yüz tuttu. Ancak, 2009 yılında çıkarılan 50 Türk lirası banknotunda onun portresine yer verilmesiyle adı yeniden anılmaya başlandı.
Osmanlı'da kadınların eğitim, kültür ve sanatta etkin rol almasının öncüsü olan Fatma Aliye Topuz, modern Türk edebiyatının temel taşlarından biridir. Toplumsal reformlar ve kadın hakları konusundaki katkıları, onu sadece bir yazar olarak değil, aynı zamanda bir aktivist ve reformist olarak da tanımlar.
Fatma Aliye'nin soyundan gelenler de sanat ve kültür alanında etkin roller üstlendi. Örneğin, tiyatro ve sinema oyuncusu Suna Selen, Fatma Aliye'nin torunu olup, onun mirasını taşıyan isimlerden biridir.
Son olarak, Fatma Aliye Topuz'un vefatından sonra Feriköy Mezarlığı'nda son yolculuğuna uğurlandığını belirtelim. Onun, Türk edebiyatı ve tarihindeki yerini hiçbir zaman unutulmaması gerektiğini düşünüyoruz.
