Roma Statüsü, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM) kuruluşunu ve işleyişini düzenleyen bir uluslararası antlaşmadır. 15 Haziran 1998 - 17 Temmuz 1998 tarih aralığında toplanan Birleşmiş Milletler Konferansı'nda 120 katılımcı ülke tarafından kabul edilmiştir.
Roma Statüsü, UCM'nin yargı yetkisini dört kategoriye ayırır:
- Soykırım: Bir ulus, etnik, ırksal, dinsel veya belirli bir toplumsal gruba mensup insanları yok etme niyeti ile gerçekleştirilen eylemler.
- İnsanlığa karşı suçlar: Bir uluslararası hukuk normunu ihlal eden ve insanlığa karşı ağır bir suçlama teşkil eden eylemler.
- Savaş suçları: Bir savaş sırasında veya savaşla ilgili olarak işlenen, uluslararası hukuk tarafından yasaklanmış eylemler.
- Saldırı suçu: Bir devlet veya devletler grubunun, uluslararası hukuka aykırı olarak, başka bir devletin toprak bütünlüğüne veya siyasi bağımsızlığına ağır bir saldırıda bulunması.
Roma Statüsü, UCM'nin yargılama yetkisini yalnızca bu suçların işlenmesinden sorumlu gerçek kişilere tanır.
Türkiye, Roma Statüsü'ne taraf değildir.
Roma Statüsü'nün temel özellikleri şunlardır:
- Sürekli bir mahkeme: UCM, sürekli bir mahkemedir ve herhangi bir belirli suçun soruşturması veya yargılaması için kurulmaz.
- Uluslararası bir mahkeme: UCM, uluslararası bir mahkemedir ve herhangi bir belirli devletin yargı yetkisine tabi değildir.
- Gerçek kişiler üzerinde yargı yetkisine sahiptir: UCM, yalnızca gerçek kişiler üzerinde yargı yetkisine sahiptir ve devletler üzerinde yargı yetkisine sahip değildir.
- Yargı yetkisi, uluslararası toplumun bir bütün olarak ilgilendiği çok ciddi suçlar ile sınırlıdır: UCM'nin yargı yetkisi, soykırım, insanlığa karşı suçlar, savaş suçları ve saldırı suçu gibi çok ciddi suçlar ile sınırlıdır.
Roma Statüsü, uluslararası hukukta önemli bir dönüm noktasıdır. Bu statü, insanlığa karşı işlenen en ağır suçların cezasız kalmamasını amaçlamaktadır.
