Türkiye’de tarım alanlarının verimli kullanılmasını sağlamak amacıyla Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan "İşlenmeyen Tarım Arazilerinin Tarımsal Amaçlı Kiraya Verilmesine İlişkin Yönetmelik," 22 Ağustos 2024 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu düzenleme, tarım arazilerinin boş kalmasını engellemeyi ve bu alanları tarımsal üretim için kullanıma açmayı hedefliyor.
Yeni düzenlemeye göre, mülkiyeti gerçek veya tüzel kişilere ait olan ve iki yıl üst üste işlenmeyen tarım arazileri, arazinin vasfı değiştirilmemek ve tarımsal üretimde kullanılmak şartıyla sezonluk olarak kiraya verilebilecek. Ancak, bu düzenleme Hazinenin özel mülkiyetinde veya devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan tarım arazilerini kapsamıyor.
Her il ve ilçede, kiraya verilecek arazilerin tespiti amacıyla bir "Arazi Tespit Komisyonu" kurulacak.
İl müdürlüklerinde müdür yardımcısı veya şube müdürünün, ilçe müdürlüklerinde ise ilçe müdürünün başkanlığında toplanacak olan bu komisyon, toplamda 5 asil ve 2 yedek üyeden oluşacak. Komisyon üyelerinin en az 3'ü teknik personelden seçilecek, diğer üyeler ise muhtarlardan belirlenebilecek. Komisyon üyeleri, eşlerine veya birinci derece akrabalarına ait arazilerle ilgili itirazlarda görev alamayacak.
Kiraya verilecek tarım arazilerinin belirlenmesi, komisyon tarafından uydu görüntüleri, kadastro parsel verileri, coğrafi bilgi sistemleri ve kamu kurumlarından elde edilen diğer verilerle yapılacak. İşlenmeyen tarım arazilerinin tespiti, 1 Eylül tarihi ile hasat dönemi arasındaki süreyi kapsayacak şekilde gerçekleştirilecek ve en geç 31 Ağustos tarihine kadar tamamlanacak.
Dikili tarım ve örtü altı tarım arazileri bu kiralama işlemleri kapsamına alınmayacak. Aynı şekilde, tarımsal üretim için ekonomik olmayan araziler de, bu durum tutanak altına alınarak kiralama işleminden muaf tutulabilecek. Ayrıca, üzerinde izinsiz yapı veya tesis bulunan araziler, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Yasası hükümlerine göre değerlendirilecek.
Kesinleşen işlenmeyen tarım arazileri listesinde yer alan araziler için öncelikle rayiç kira bedelleri tespit edilecek ve bu araziler, belirlenen kira bedeli üzerinden kiraya verilecek. Kiralama işlemleri, sezonluk olarak ve arazinin vasfı değiştirilmeden gerçekleştirilecek. Kiralama, tek bir parselde yapılabileceği gibi, tarımsal üretimin ekonomik verimliliği göz önünde bulundurularak birden fazla parseli kapsayacak şekilde de yapılabilir.
Kiralamada öncelik, arazinin bulunduğu yerleşim yerinde ikamet edenler, sivil toplum kuruluşları ve meslek odalarına verilecek. Bu gruplardan birden fazla istekli çıkması durumunda, en yüksek teklifi veren kiracıyı belirleyecek. Eğer bu gruplardan istekli çıkmazsa, diğer istekliler arasında en yüksek teklifi verene kiralama yapılacak.
Kiracılar, kiraladıkları araziler üzerinde tarımsal üretim planlamasına uygun ürünler yetiştirmek, toprağın yapısını bozacak uygulamalardan kaçınmak ve mevcut tesisleri korumakla yükümlü olacaklar. Ayrıca, kiracılar, kira süresi boyunca, kiralama şartlarına uygun hareket edip etmediklerinin denetimlerini kabul edecekler. Aykırılık durumunda, kira sözleşmesi feshedilerek taşınmazın tahliyesi sağlanabilecek.
Rayiç kira bedeli, benzer özellikte ve aynı yerleşim yerinde bulunan en az üç kiralanmış arazi esas alınarak tespit edilecek. Kiracılar ve arazi malikleri, belirlenen listelere ve kira bedellerine itiraz edebilirler. İtirazlar, komisyon tarafından değerlendirilerek üç gün içerisinde karara bağlanacak.
Arazi sahiplerine ulaşılamaması durumunda kira bedelleri, Bakanlıkça belirlenecek bir kamu bankasında üçer aylık vadelerle nemalandırılacak. Mülkiyeti ihtilaflı arazilerde ise, ihtilaf çözüldükten sonra biriken kira gelirleri hak sahiplerine dağıtılacak.
Bu yönetmelik, Türkiye'nin tarım arazilerinin daha etkin ve verimli kullanılmasını sağlamayı amaçlıyor. Tarımsal üretimi destekleyecek önemli bir adım olarak değerlendirilen bu adım sayesinde tarımsal faaliyetlerin artırılması ve atıl tarım arazilerinin ekonomiye kazandırılması sağlanacak.
