Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Prof. Dr. Osman Mert, "Ortak Türk Alfabesi" çalışmaları hakkında önemli açıklamalarda bulundu.
Mert, Azerbaycan ve Türkiye'nin mevcut alfabelerinde herhangi bir değişiklik yapılmayacağını, ancak Türk Cumhuriyetleri'nin alfabelerinde bu harflerin kullanılacağını belirterek "Kullandığımız 29 harf, Türk Cumhuriyetlerinin alfabelerine entegre edilecek." dedi.
Mert, Ortak Türk Alfabesi çalışmalarının ilk olarak 1926 yılında Bakü'de başlatıldığını, ancak Sovyetler Birliği döneminde bu sürecin kesintiye uğradığını hatırlattı.
Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından, 1991 yılında İstanbul'da bu çalışmalar yeniden gündeme alındı ve 34 harf üzerinde bir uzlaşmaya varıldı. Bu sürecin ardından, 2022 yılında Türk Devletleri Teşkilatı bünyesinde Ortak Türk Dünyası Alfabe Komisyonu’nun kurulduğunu belirten Mert, komisyonun bu alanda kapsamlı bir çalışma yürüttüğünü dile getirdi.
9 Eylül'de Bakü'de gerçekleştirilen son toplantı, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Azerbaycan, Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti temsilcilerinin katılımıyla gerçekleşti. Mert, "Alfabe değiştirmek hiç kolay bir süreç değil. Pek çok tartışma ve ara verilmesi gereken anlar oldu, ancak sonunda uzlaşıya vardık." dedi.
TDK Başkanı Mert, belirlenen harflerin uluslararası alfabe karşılıklarıyla birlikte dışişleri bakanlıklarına ve cumhurbaşkanlıklarına gönderildiğini ve parlamentoların onayı sonrasında devlet başkanlarının bu alfabeyi resmen kabul etmelerinin beklendiğini açıkladı. Bu süreçte parlamentoların onayının gerekli olduğuna dikkat çeken Mert, alfabenin aynı zamanda siyasi bir boyutunun da olduğunu ifade etti.
Komisyonun, Türk lehçelerinin ihtiyaç duyduğu harfleri dikkatlice belirlediğini ve her bir harfin oy birliğiyle kabul edildiğini vurgulayan Mert, Türkiye ve Azerbaycan alfabelerinde herhangi bir değişiklik olmayacağını belirtti.
“Bizim alfabemiz ve Azerbaycan’ın alfabesi değişmeyecek, ancak 29 harf Türk Cumhuriyetlerinin alfabelerinde yer alacak. Bu sayede Türkiye'den bir vatandaş, Türk Cumhuriyetlerine gittiğinde tabelaları ve yazıları rahatlıkla okuyabilecek.” dedi.
Mert, alfabenin onaylanması durumunda yazının kullanıldığı tüm alanlarda önemli değişikliklerin yaşanacağını belirtti. "Amacımız sadece 34 harf üzerinde uzlaşmak değil, her lehçe için en uygun harfleri belirleyerek en doğru alfabeleri oluşturmaktır. Şu an Türkiye ve Azerbaycan dışındaki Özbekistan, Kazakistan ve Kırgızistan alfabelerini oluşturduk. Aslında üç farklı alfabe geliştirdik, ancak bu alfabelerin yüzde 95'ten fazlası ortaktır." diye ekledi.
