Yoksulluk ve Yaşam Koşulları İstatistikleri'ni düzelterek yeniden yayımladı. Türkiye'de yoksulluk oranı, 2023 yılında 0,9 puan azalarak yüzde 13,5 olarak belirlendi.
TÜİK verilerine göre, eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si baz alınarak hesaplanan yoksulluk oranı, 2023 yılında 0,9 puan azalarak yüzde 13,5’e geriledi. Bu oran, bir önceki yıl yüzde 14,4 seviyesindeydi.
Ortalama gelirin yüzde 60’ı dikkate alındığında ise yoksulluk oranı 0,3 puanlık bir düşüşle yüzde 21,3 olarak kaydedildi. Yüzde 40’lık gelir dilimi üzerinden yapılan değerlendirmede de yoksulluk oranı 0,6 puan azalarak yüzde 7 oldu. Ayrıca, ortalama gelirin yüzde 70’i üzerinden hesaplanan yoksulluk oranı ise yüzde 29’a geriledi.
Çeşitli hane yapıları arasında yoksulluk oranlarındaki değişiklikler dikkat çekti. Çekirdek aile bulunmayan, birden fazla kişiden oluşan hanelerde yoksulluk oranı 4 puan düşerek yüzde 7,7’ye geriledi. Tek kişilik hanelerde, yoksulluk oranı 0,2 puanlık bir azalışla yüzde 7,3 seviyesine düştü.
En az bir çekirdek aile ve diğer kişilerin bulunduğu hanelerde yoksulluk oranı 2,6 puan azalarak yüzde 17 olarak tespit edildi. Tek çekirdek aileden oluşan hanelerde ise yoksulluk oranı 0,6 puan düşerek yüzde 13,3 oldu.
2023 yılında maddi ve sosyal yoksunluk oranı, 2022’ye kıyasla 2,2 puan azalarak yüzde 14,4 olarak kaydedildi. 2022’de bu oran yüzde 16,6 seviyesindeydi. Bu oran, hanelerin ekonomik durumunu ölçen çeşitli kriterlere dayandırılarak hesaplanıyor. Bu kriterler arasında otomobil sahibi olabilme, beklenmedik harcamaları karşılayabilme, evden uzakta bir hafta tatil yapabilme, kira ve kredi borçlarını ödeyebilme gibi değişkenler yer alıyor.
Ayrıca, kişisel düzeyde yenilenmiş kıyafet satın alabilme, düzgün ayakkabı sahibi olma ve ayda en az bir kez tanıdıklarla buluşabilme gibi unsurlar da maddi ve sosyal yoksunluk hesaplamalarında dikkate alındı. Bu kriterlerden en az yedi tanesini karşılayamayan bireyler, maddi ve sosyal yoksunluk içinde kabul ediliyor.
Hanelerin yüzde 58,8'i evden uzakta bir haftalık tatil masraflarını, yüzde 39,2'si iki günde bir et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafını, yüzde 31,8'i beklenmedik harcamaları, yüzde 19,5'i evin ısınma ihtiyacını, yüzde 64,2'si eskimiş mobilyaların yenilenmesini ekonomik olarak karşılayamadığını beyan etti.
Dört yıllık panel veriler kullanılarak hesaplanan sürekli yoksulluk oranı, eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60'ına göre belirleniyor. 2023 yılı sonuçlarına göre, sürekli yoksulluk oranı 1 puan azalarak yüzde 13 olarak hesaplandı. Bu oran, son dört yılda en az iki kez yoksul olan kişileri kapsıyor.
Türkiye genelinde yoksulluk oranları bölgesel olarak büyük farklılıklar gösterdi. Yoksulluk oranı en yüksek bölgeler,(Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan) ve (Kastamonu, Çankırı, Sinop) oldu. Bu bölgelerde yoksulluk oranı yüzde 16,6 olarak belirlendi. (Antalya, Isparta, Burdur) bölgesi de yüzde 13,9 oranıyla yoksulluğun yüksek olduğu bölgeler arasında yer aldı.
Yoksulluk oranının en düşük olduğu bölgeler ise (Gaziantep, Adıyaman, Kilis) yüzde 3,1, (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) yüzde 6,7 ve (Şanlıurfa, Diyarbakır) yüzde 6,7 oranlarıyla dikkat çekti.
Toplumun yüzde 30,7’si, göreli yoksulluk, maddi ve sosyal yoksunluk ile düşük iş yoğunluğu göstergelerinin en az birinden yoksun olarak yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında. Bu oran yaş gruplarına göre incelendiğinde, 0-17 yaş grubunda yüzde 40,1, 18-64 yaş grubunda yüzde 28, 65 yaş ve üzeri grupta ise yüzde 23,1 olarak hesaplandı.
Konut sahipliği oranı, 2023 yılında bir önceki yıla göre 0,5 puan azalarak yüzde 56,2 oldu. Kirada oturanların oranı yüzde 27,8, lojmanda oturanların oranı yüzde 0,9 ve kendi konutunda oturup kira ödemeyenlerin oranı yüzde 15,1 olarak belirlendi.
Konutlarda en yaygın sorunlardan biri, izolasyon nedeniyle ısınma zorluğu oldu. Nüfusun yüzde 32,6’sı bu problemle karşı karşıya kalırken, yüzde 32’si ise sızdıran çatı, nemli duvarlar gibi konut problemleri yaşadı. Ayrıca, yüzde 19,8 oranında kişi trafik ve çevre kirliliği gibi dış faktörlerden şikayetçi oldu.
Konut alımı ve masrafları dışında borç veya taksit ödemesi olanların oranı, 2023 yılında 1,4 puan azalarak yüzde 58 seviyesine düştü. Bu borçların yüzde 14,9’u ise haneler için ciddi bir maddi yük oluşturuyor.
