Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nde hükümet kurma çalışmaları
IKBY'de (Irak Kürt Bölgesel Yönetimi) 20 Ekim’de yapılan milletvekili seçimlerinin ardından yeni hükümet kurulumu için çeşitli senaryolar gündemde. Seçim sonuçlarına göre birinci sırada yer alan KDP (Kürdistan Demokrat Partisi) ile ikinci sıradaki KYB (Kürdistan Yurtseverler Birliği)'nin oluşturacağı bir koalisyon, en güçlü ihtimal olarak öne çıkıyor.
Seçimde KDP birinci sırada yer aldı
Yaklaşık iki yıl gecikmeli gerçekleştirilen seçimlerde KDP, oyların çoğunluğunu alarak birinci sırada yer aldı. Onu, KYB takip ederken Yeni Nesil Hareketi üçüncü ve Yekgirtu (Kürdistan İslami Birlik Partisi) dördüncü oldu. Bu sonuçlarla KDP ve KYB’nin kuracağı bir koalisyon, hükümet için en güçlü seçenek olarak görülüyor.
Hükümet kurma süreci başladı
Seçim sonuçlarının onaylanmasının ardından, birinci parti olan KDP’nin hükümeti kurmak için 90 günlük süresi bulunuyor. Bu süreçte, KDP’nin meclisteki diğer siyasi partilerle koalisyon görüşmelerine başlaması bekleniyor. Ancak kesin sonuçların açıklanması, bazı partilerin tutumunda değişikliğe yol açabilir.
Bazı partiler boykot kararı aldı
Henüz resmi olmayan sonuçlara göre KDP 39, KYB 23 sandalye alırken, Yeni Nesil Hareketi 15, Yekgirtu 7 sandalye kazandı. Ancak Yekgirtu ve Yeni Nesil, hükümete katılmayacaklarını açıklarken, Kürdistan Adalet Toplumu Partisi (Komel) seçimlerde hile yapıldığını öne sürerek meclisi boykot edeceğini duyurdu.
Meclis dağılımında değişiklik olabilir
Komel’in meclisi boykot etme kararının kesinleşmesi halinde, partinin 3 sandalyesinden ikisinin KDP’ye, birinin ise KYB’ye geçmesi bekleniyor. Bu durumda meclis dağılımında kısmi değişiklikler yaşanabilir. Ancak, Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu’nun açıklayacağı kesin sonuçların büyük ölçüde mevcut dağılımı değiştirmeyeceği tahmin ediliyor.
Hile iddiaları tartışmalara yol açtı
Komel’in yanı sıra Kürdistan İslami Hareketi Partisi (Bizutnava), Duruş, Goran ve Halk Cephesi gibi partiler de seçimlerde hile yapıldığı iddialarında bulundu. Bu iddialar, seçim sürecine gölge düşürerek bölgedeki siyasi atmosferi daha da gergin hale getirdi.
Seçim Komisyonu'nun açıklaması bekleniyor
Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu, seçim sürecine ilişkin şikayetleri değerlendiriyor. Yapılacak incelemelerin ardından kesin sonuçların açıklanması beklenirken, bu sonuçların mevcut sandalye dağılımını büyük ölçüde değiştirmeyeceği düşünülüyor.
Koalisyon hükümeti için farklı seçenekler gündemde
IKBY'de (Irak Kürt Bölgesel Yönetimi) yeni hükümeti kurmak için koalisyon seçenekleri değerlendiriliyor. Seçim sonuçlarına göre, partilerin oy oranlarına göre bir görev paylaşımı yaparak mümkün olduğunca geniş tabanlı bir koalisyon kurulması tercih ediliyor. Böylece koalisyon üyelerinden birinin ayrılması durumunda hükümetin işleyişinin aksaması ve yeniden seçime gitme zorunluluğunun doğmaması amaçlanıyor.
Hükümeti kurmak için salt çoğunluk gerekiyor
IKBY’de hükümetin kurulabilmesi için mecliste 50+1 salt çoğunluğun sağlanması gerekiyor. 39 sandalyeye sahip olan KDP’nin hükümeti kurabilmesi için 12 sandalye daha kazanması şart. Bu nedenle, KDP’nin koalisyon görüşmelerine KYB ile başlaması öngörülüyor.
KDP ve KYB koalisyonu hükümeti kurabilir
Olası koalisyon senaryolarından biri, KDP’nin 39 sandalyesi, KYB’nin 23 sandalyesi ve kotadan gelen 5 sandalye ile hükümeti kurmayı hedefliyor. Bu formülde, kalan 33 sandalye muhalefete bırakılıyor ve hükümetin temel partileri belirginleşiyor.
Mevcut koalisyonun devamı ihtimali var
Bir başka olası senaryo ise mevcut koalisyonun korunarak KDP, KYB, Goran ve kotadan gelen temsilcilerle yeni bir hükümet kurmak. Bu durumda, önceki hükümet yapısının benzer bir şekilde devam etmesi sağlanabilir.
Muhalefet partilerinin karar değişikliği ihtimali
Eğer Yeni Nesil Hareketi ve Yekgirtu hükümete katılma kararlarını değiştirirse, ya da Komel meclis boykot kararından vazgeçerse koalisyon seçenekleri daha da çeşitlenebilir. Bu durumda, KDP, KYB, Yekgirtu, kotadaki 5 temsilci ve Kürdistan İttifakı Grubu’nun 1 sandalyesiyle toplamda 75 sandalye toplanarak güçlü bir hükümet kurulabilir. Bu senaryoda, muhalefet 25 sandalyede kalıyor.
KDP ve KYB'nin dışında hükümet kurulması zor bir seçenek
IKBY'de (Irak Kürt Bölgesel Yönetimi) yeni hükümet kurma sürecinde KDP (Kürdistan Demokrat Partisi) ve KYB'nin (Kürdistan Yurtseverler Birliği) güçlü konumu göz önünde bulunduruluyor. 30 yılı aşkın süredir Erbil ve Duhok’ta KDP, Süleymaniye ve Halepçe’de ise KYB'nin sahip olduğu etki alanları, bu iki partinin birbirini dışlayarak hükümet kurmasını zorlaştırıyor.
KDP'nin alternatif koalisyon seçeneği
KDP'nin KYB’yi hükümet dışında bırakma ihtimali ise Yekgirtu, Komel, Halk Cephesi, Goran, Kürdistan İttifakı Grubu ve KDP’ye yakın 3 kotanın katılımıyla sağlanabilir. Ancak bu tür bir hükümetin uzun vadeli işleyişi konusunda soru işaretleri bulunuyor, çünkü KYB'nin güçlü olduğu bölgelerde hükümetin etkinliği sınırlı kalabilir.
KYB’nin KDP olmadan koalisyon ihtimali
KYB ise KDP'yi dışarıda bırakarak Yeni Nesil, Yekgirtu, Komel, Halk Cephesi, Goran ve KYB’ye yakın iki kotadan oluşan bir koalisyon hükümeti kurabilir. Ancak bu senaryoda da, özellikle Yeni Nesil ve Yekgirtu'nun hükümete katılmayacaklarını açıklamış olmaları nedeniyle hükümetin istikrarı belirsiz hale geliyor.
Yeni Nesil ve Yekgirtu'nun katılmama kararı belirleyici olacak
Yeni Nesil ve Yekgirtu'nun hükümete katılmama kararları ile Komel’in meclisi boykot etmesi, KDP ve KYB’nin birbirine olan bağımlılığını artırıyor. Bu durum, IKBY'de güçlü bir hükümet kurulabilmesi için iki ana partinin iş birliği yapmasının önemini bir kez daha ortaya koyuyor.
2018 seçimleri sonrası koalisyon modeli örnek olabilir
IKBY'de 2018’deki seçimlerin ardından yaklaşık 10 ay süren görüşmeler sonucu kurulan hükümette de KDP, KYB, Goran, Türkmen ve Hristiyan temsilciler yer almıştı. Muhalefet bloğundaki Yeni Nesil, Yekgirtu ve Komel ise bu koalisyonda yer almamıştı. Bu model, yeni hükümet için de bir örnek teşkil edebilir.
