ABD’de Seçiciler Kurulu tarihine damga vuran seçimler
Amerika Birleşik Devletleri'nde başkanlık seçimlerinde en fazla oyu alan değil, en fazla delegeye ulaşan adayın başkan seçilmesini sağlayan Seçiciler Kurulu (Electoral College) sistemi uygulanıyor. Tarih boyunca birçok seçimde bu sistem, halk oyunun ötesinde bir sonuç ortaya koyarak farklı adayların başkan seçilmesine yol açtı.
Seçimlerde delege çoğunluğu belirleyici oluyor
Seçiciler Kurulu sistemi, ABD’de halkın doğrudan başkanı seçmediği bir yöntem olarak öne çıkıyor. 1824, 1876, 1888, 2000 ve 2016 seçimlerinde halk oylamasında en fazla oyu alan adaylar, Seçiciler Kurulu’nda yeterli delegeye ulaşamadıkları için başkan olamadı. Bu seçimlerde başkanlık koltuğu, halk oylamasında ikinci sırada olan adaylara gitti.
İlk ve tek oy birliği: George Washington
ABD’nin ilk başkanı olan George Washington, 1789 yılında Seçiciler Kurulu'ndan oy birliğiyle başkan seçilen ilk ve tek kişi olarak tarihe geçti. Washington, 1789 ve 1792 seçimlerinde tüm oyları alarak başkan oldu.
En büyük farkla seçilen adaylar
Tarihte delege farkı açısından dikkat çeken seçimlerden biri 1804 yılıydı. Demokratik-Cumhuriyetçi Parti adayı Thomas Jefferson, 162 delegeyle seçimi kazanırken rakibi Federalist Parti adayı Charles Cotesworth Pinckney sadece 14 delege oyu aldı.
1820’de ise James Monroe, 231 delegeyle başkanlık koltuğuna otururken, rakibi John Quincy Adams yalnızca 1 oy alabildi.
En kıyasıya yarış: Rutherford B. Hayes ve Samuel Tilden
ABD’de en yakın delege farkının yaşandığı seçim, 1876 yılında Cumhuriyetçi Rutherford B. Hayes ile Demokrat Samuel Tilden arasında geçti. Hayes, 185 delege oyu ile başkan seçilirken, Tilden 184 oyda kaldı; bu fark, Amerikan seçim tarihinin en az delege farkıyla sonuçlanan seçimlerinden biri oldu.
Theodore Roosevelt’ten Franklin D. Roosevelt’e unutulmaz zaferler
1912’de Theodore Roosevelt, İlerici Parti adayı olarak 88 delege kazanırken, seçim Demokrat Parti’den Woodrow Wilson’un 435 delegeyle galip gelmesiyle sonuçlandı.
1936 yılı ise Franklin D. Roosevelt’in büyük zaferiyle tarihe geçti. Demokrat Parti adayı Roosevelt, 523 delegeye ulaşarak rakibi Cumhuriyetçi Alf Landon’un sadece 8 oyda kalmasını sağladı.
Cumhuriyetçilerin rekor oy oranı: Richard Nixon
Cumhuriyetçi Parti adayı Richard Nixon, 1972 yılında %60,7 oranında halk oyunu kazanarak Cumhuriyetçiler içinde en yüksek halk oyuna ulaşan başkan adayı oldu. Nixon, bu seçimde Seçiciler Kurulu’nda 520 delege kazanırken rakibi Demokrat George McGovern 17 delege oyu alabildi.
Reagan’ın üstün zaferi
ABD’nin 40. Başkanı Ronald Reagan, 1984 yılında delege farkıyla büyük bir zafer daha kazandı. Seçimde 525 delegeye ulaşan Reagan, Demokrat rakibi Walter Mondale’in sadece 13 delege oyunda kalmasıyla dikkat çekti. Bu sonuç, ABD tarihinde bir başkan adayının elde ettiği en büyük delege zaferlerinden biri olarak kayıtlara geçti.
ABD seçimlerinde halkın oyları belirleyici bir gösterge olarak önemli olsa da, Seçiciler Kurulu sisteminin başkan seçimini doğrudan etkilediği ve tarihi seçim sonuçlarında büyük farklarla dikkat çeken başkanların olduğu görülüyor.
