İstanbul, bugünkü ılıman kış havasıyla bilinse de, tarihte çok farklı kış manzaralarına sahne oldu. Osmanlı ve Bizans dönemlerinde sert geçen kış aylarında İstanbul Boğazı ve Haliç’in kısmen buz tutuyordu. Özellikle 16. ve 17. yüzyılda yaşanan soğuk kışlar, İstanbul’un su yollarını bile buzla kaplıyordu. Peki, gerçekten İstanbul’da denizler buz tutar mıydı?
BOĞAZ VE HALİÇ BUZLAR ALTINDA
Geçmişte İstanbul, Avrupa’dan gelen soğuk hava dalgalarının etkisindeydi ve bazı kışlar aşırı sert geçiyordu. Bizans ve Osmanlı döneminde İstanbul Boğazı ve Haliç kıyılarında buz parçalarının biriktiğini görülüyordu. 1621 yılında Tuna Nehri’nden gelen devasa buz parçalarının Boğaz’a kadar ulaştığı ve İstanbul kıyılarına vurduğu kayıt altına alınan olaylardan oldu. Boğaz’ı kaplayan buzlar, balıkçılar için tehlike yaratıyor ve halk arasında şaşkınlık uyandırıyordu. Dönemin kaynaklarında, Boğaz’ın kuzeyden gelen buz kütleleriyle dolduğu ve hatta kıyılara kadar ulaştığı bilgisi yer alıyor.
BUZ KIRICI EKİPLER DEVRİYE ATIYORDU
Özellikle Haliç çevresindeki Ayvansaray ve Balat gibi bölgelerde, Haliç’in yüzeyi bazen tamamen buzla kaplanıyordu. Osmanlı döneminde, Haliç’in buzlarla kaplandığı bu soğuk kış günlerinde “buz kırıcı” tekneler devreye girerdi. Bu tekneler, donan Haliç’in yüzeyindeki buzları kırarak deniz ulaşımını sağlıklı bir şekilde devam ettirmek için çalışırdı. Haliç’teki bu “buz kırıcı” geleneği, İstanbul’un kışları ne kadar sert geçirdiğinin bir kanıtı olarak tarihte iz bıraktı.
İSTANBUL’A “KÜÇÜK BUZUL ÇAĞI”NIN ETKİSİ
1300 ile 1850 yılları arasında yaşanan ve tarihe "Küçük Buzul Çağı" olarak geçen dönem, İstanbul’un iklimini de etkiledi. Avrupa genelinde iklimin daha soğuk geçtiği bu dönemde İstanbul, alışılmadık derecede soğuk kışlarla yüzleşti. Soğuk hava dalgaları İstanbul’un su hatlarını ve şehirde zaman zaman içme suyu sıkıntısı yaşandı. Şehirdeki küçük göller ve su birikintileri bile buz tuttu ve bu durum, İstanbul halkı için büyük bir zorluk yarattı.
İSTANBUL’DA BUZ TUTAN SON KIŞ: 1954
İstanbul 1954 yılının ocak ayında, son yüzyılın en sert kışlarından birini yaşadı. Avrupa üzerinden gelen yoğun soğuk hava dalgası, Tuna Nehri ve Karadeniz üzerinden sürüklenen büyük buz parçalarını Boğaz kıyılarına kadar taşıdı. Boğaz ve Haliç’te sular kısmen dondu ve İstanbul’un bazı kıyılarında büyük buz parçaları birikti. Bu manzara, İstanbullular için unutulmaz oldu. Haliç ve Boğaz’daki buzlanma, deniz ulaşımını aksattı ve bazı balıkçılar tekneleriyle denize açılmakta zorlandı. Modern dönemde İstanbul’da buzlanmanın yaşandığı son büyük kış olarak kayıtlara geçen 1954 kışı, şehrin geçmişinde derin bir iz bıraktı.
GÜNÜMÜZDE İSTANBUL SULARININ DONDUĞUNA İNANMAK ZOR
Bugün İstanbul kıyılarında gezerken, Boğaz’ın veya Haliç’in bir zamanlar buz tuttuğunu hayal etmek zor olabilir. Ancak bu olaylar belgelenmiş tarihsel gerçekler olarak hafızalara kazındı ve İstanbul’un iklim tarihine ilginç bir olay olarak ekledi. Bu bilgiler, eski İstanbul’un soğuk yüzünü gözler önüne seriyor.
