Pankreas kanseri, sindirim sistemi organlarından biri olan pankreasın hücrelerinde başlayan ve genellikle agresif seyreden bir kanser türüdür. Pankreas, karın boşluğunun arkasında yer alan, hem sindirime yardımcı enzimler salgılayan hem de kan şekerini düzenleyen insülin ve glukagon gibi hormonları üreten bir organdır. Pankreas kanseri, genellikle erken dönemde belirti vermediği için geç teşhis edilir ve bu da tedavi sürecini zorlaştırır.
Pankreas kanseri belirtileri, kanserin bulunduğu evreye ve kanserin pankreasın hangi kısmında oluştuğuna göre değişebilir. Ancak en sık görülen belirtiler şunlardır:
1. Karın ve Sırt Ağrısı
Pankreas kanserinin en yaygın belirtilerinden biri olan ağrı, genellikle üst karın bölgesinde hissedilir ve sırta doğru yayılabilir. Ağrının şiddeti, yemek yedikten sonra artabilir.
2. Sarılık
Ciltte ve gözlerde sararma (sarılık), özellikle pankreasın baş kısmındaki tümörlerin safra kanalını tıkamasıyla ortaya çıkar. Sarılık genellikle idrar renginin koyulaşması ve dışkının açık renkli olması ile birlikte görülür.
3. İştahsızlık ve Kilo Kaybı
Nedensiz kilo kaybı ve iştah azalması pankreas kanserinin erken belirtileri arasında olabilir. Sindirim sistemi fonksiyonlarının bozulması da buna katkıda bulunabilir.
4. Sindirim Problemleri
Yağlı ve kötü kokulu dışkı, pankreasın sindirim enzimlerini yeterince üretememesi nedeniyle görülebilir. Bulantı, kusma ve yemek sonrası şişkinlik gibi belirtiler de yaygın olabilir.
5. Diyabet Belirtileri
Ani kan şekeri değişiklikleri, yeni ortaya çıkan diyabet veya kontrolsüz diyabet, pankreas kanserine işaret edebilir. Pankreasın hormon üretimi etkilendiği için bu durum ortaya çıkabilir.
6. Yorgunluk ve Halsizlik
Vücudun enerji seviyesinin düşmesi ve sürekli yorgunluk hissi pankreas kanseri hastalarında sık görülen bir şikayettir.
7. Derin Ven Trombozu (DVT)
Kanserin neden olduğu pıhtılaşma sorunları, özellikle bacaklarda ağrılı şişlikler ve kızarıklık şeklinde kendini gösterebilir.
8. Kaşıntı
Safra kanalının tıkanmasına bağlı olarak ciltte yoğun bir kaşıntı hissi oluşabilir.
Pankreas kanseri oluşumunu artırabilecek bazı risk faktörleri şunlardır:
ERKEN TANININ ÖNEMİ
Pankreas kanseri genellikle geç belirti verdiği için, tanı konulduğunda hastalık ileri evrede olabilir. Ancak, ailesinde pankreas kanseri öyküsü olan bireylerin ve risk faktörlerine sahip kişilerin düzenli sağlık kontrolleri yaptırması erken teşhis açısından hayati önem taşır.
Pankreas kanseri belirtileri genellikle spesifik olmadığı için fark edilmesi zordur. Ancak yukarıdaki belirtilerden birden fazlası gözlemlendiğinde, bir doktora başvurulması önemlidir. Erken teşhis, tedavi sürecinde başarı şansını artırır. Bu nedenle risk faktörlerini en aza indirmek ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları benimsemek önemlidir.
Pankreas kanseri, genellikle erken evrelerde belirgin semptomlar göstermez, bu nedenle tanısı zor olabilir. Ancak, çeşitli test ve muayeneler ile pankreas kanseri ayırt edilebilir. Pankreas kanseri şüphesi taşıyan bir hasta için izlenecek yöntemler şunlardır:
1. Fiziksel Muayene
Doktor, ilk olarak hastanın tıbbi geçmişini gözden geçirir ve şikayetlerini dinler. Fiziksel muayene sırasında karın bölgesinde hassasiyet, şişlik veya kitle tespiti yapılabilir. Ayrıca, sarılık belirtileri (gözlerde ve ciltte sararma) varsa, bu pankreas kanserini işaret edebilir.
2. Kan Testleri
Pankreas kanserinin teşhisinde kullanılan kan testleri, doğrudan kanserin varlığını belirlemez, ancak bazı anormal değerler kanserin varlığını gösterebilir:
CA 19-9: Pankreas kanseri için en yaygın kullanılan belirteçlerden biridir. Ancak, yüksek seviyeler yalnızca pankreas kanseri için değil, aynı zamanda başka kanser türleri ve bazı benign (iyi huylu) durumlar için de gözlemlenebilir. Bu nedenle tek başına teşhis koymada yeterli değildir.
CEA (Kanser Embriyonik Antijeni): Bazı pankreas kanseri hastalarında yüksek bulunabilir, ancak yine de yalnızca kanserin varlığını doğrulamaz.
3. Görüntüleme Yöntemleri
Pankreas kanserinin doğru şekilde teşhis edilebilmesi için gelişmiş görüntüleme tekniklerine başvurulur. Bunlar, tümörün boyutunu, yerini ve yayılma durumunu anlamaya yardımcı olur:
Bilgisayarlı Tomografi (BT) Tarama: Pankreas kanserini görsel olarak değerlendirmek için yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Tümörlerin boyutunu, yerini ve yakın organlara yayılma durumunu gösterir.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): Pankreasın ayrıntılı görüntülerini elde etmek için kullanılır ve özellikle pankreasın baş kısmındaki kanserleri belirlemede faydalıdır.
Endoskopik Ultrasonografi (EUS): Karın içine endoskopik bir cihazla ulaşarak pankreasın detaylı görüntülerini elde etmeyi sağlar. Bu yöntem, pankreasın çok erken evrelerdeki kanserlerini tespit etmek için oldukça etkili olabilir.
Pozitron Emisyon Tomografisi (PET): PET taraması, vücudun farklı bölgelerine yayılan kanser hücrelerini tespit etmek için kullanılır ve pankreas kanserinin metastaz yapıp yapmadığını anlamaya yardımcı olur.
4. Biyopsi
Pankreas kanseri şüphesi varsa, kesin tanı koyabilmek için biyopsi yapılması gerekebilir. Biyopsi, kanserli dokunun alınarak mikroskop altında incelenmesi işlemidir. Biyopsi şu yöntemlerle yapılabilir:
Endoskopik ultrason rehberliğinde biyopsi (EUS-FNA): Endoskopik ultrason ile pankreasın görüntülenmesi sağlanır, ardından ince iğneyle pankreasın içinden örnek alınır.
İnce iğne aspirasyonu (FNA): BT veya ultrason rehberliğinde, vücuda ince bir iğne yerleştirilerek pankreasın örneği alınır.
5. Laparoskopik Cerrahi İnceleme
Bazen, pankreasın derin bölgelerine erişim sağlamak ve tümörün yayılmasını değerlendirmek için laparoskopi yapılabilir. Bu işlemde, küçük bir kamera (laparoskop) karın içine yerleştirilerek pankreasın görüntüsü alınır.
6. Genetik Testler
Pankreas kanseri bazı genetik faktörlerle ilişkili olabilir. Örneğin, BRCA gen mutasyonları, bazı hastalarda pankreas kanseri riskini artırabilir. Ailede pankreas kanseri öyküsü olan bireylerde genetik testler önerilebilir.
7. Diğer Görüntüleme Yöntemleri
Ultrasonografi (USG): Karın bölgesinde yapılan ultrasonografi ile pankreasın büyüklüğü, şişlik veya kitleler incelenebilir. Ancak, bu yöntem pankreasın derin bölgelerindeki tümörleri tam olarak tespit edemeyebilir.
MRCP (Magnetik Rezonans Kolanjiyopankreatografi): Safra yolları ve pankreas kanallarının görüntülenmesi için kullanılan özel bir MRI türüdür.
Sonuç olarak, pankreas kanserinin ayırt edilmesi için birden fazla test ve yöntem bir arada kullanılabilir. Genellikle, bu tür bir kanserin kesin teşhisi için biyopsi ve görüntüleme testlerinin birlikte değerlendirilmesi gereklidir. Pankreas kanserinin erken evrelerinde belirti vermemesi ve genellikle geç evrede tanı konması, tedavi şansını düşürebilir. Bu nedenle, risk altındaki kişilerin düzenli sağlık kontrolleri yapması ve şüpheli durumlar için doktora başvurması önemlidir.
