SARIHUMMANIN GİZEMİ
1800'lü yıllarda, dünya büyük salgınlarla mücadele ediyordu. Kolera, tifo ve sarıhumma gibi hastalıklar, milyonlarca insanın hayatını tehdit ediyordu. Bu dönemde özellikle Amerika kıtasında yayılan sarıhumma, yüksek ateş, kusma, titreme ve sarılık gibi belirtilerle kendini gösteriyor ve kısa sürede ölümle sonuçlanabiliyordu. Tıp dünyası, sarıhummanın bulaşıcı olup olmadığı konusunda ikiye bölünmüş durumdaydı. Bir grup doktor, hastalığın doğrudan insandan insana geçtiğine inanırken, diğerleri çevresel faktörlerin ve kötü hijyen koşullarının hastalığın asıl nedeni olduğunu düşünüyordu.
KANIT İÇİN KENDİNİ KULLANMA KARARI ALDI
Bu kaotik ortamda, genç bir Amerikalı doktor olan Stubbins Ffirth, bilimsel bir tartışmanın merkezine oturdu. Pennsylvania Üniversitesi'nden mezun olan Ffirth, sarıhummanın bulaşıcı olmadığına dair farklı bir görüş geliştirdi. O dönemde bilimsel metotlar oldukça ilkel olmasına rağmen, Ffirth cesur bir karar aldı. Hastalığın bulaşıcı olup olmadığını kendi vücudu üzerinde test edecekti.
RİSK TAŞIYAN BİR DENEYDİ
Ffirth, sarıhummanın bulaşıcı olmadığına dair teorisini test etmek için oldukça sıra dışı bir deney tasarladı. Sarıhummanın ölümcül sonuçları göz önüne alındığında bu deney büyük bir risk taşıyordu. Ancak Ffirth, bilimin ilerlemesi adına kendi sağlığını feda etmeye hazırdı. Deney süreci, hem cesareti hem de metodolojisi açısından günümüz bilim dünyasında bile tartışılabilecek nitelikteydi.
ÖNCE HASTANIN KANINI CİLDİNE SÜRDÜ
Ffirth’in deneyleri birkaç aşamadan oluşuyordu. İlk olarak, sarıhummalı hastalardan alınan kanı cildine sürdü. Daha sonra, aynı hastalardan alınan ter ve idrar gibi vücut sıvılarıyla doğrudan temas etti. Bu süreçte, hiçbir koruyucu ekipman kullanmayan Ffirth, enfekte olup olmadığını gözlemlemek için sabırla bekledi. Bu denemeler sonucunda, vücudunda hiçbir hastalık belirtisi oluşmadığını kaydetti.
KUSMUK İÇMEYE KARAR VERDİ
Bu aşamalardan sonra Ffirth, deneylerini daha da ileriye taşıdı. Hastalığın bulaşma potansiyelini anlamak için, sarıhummalı bir hastanın kusmuğunu içmeye karar verdi. Bu aşama, deneyin en dikkat çekici ve cesur kısmını oluşturuyordu. Hastalıklı kusmuğu bir kaba koyarak dikkatlice içen Ffirth, bu deneyden sonra da hiçbir hastalık belirtisi göstermedi.
HASTALIĞI SİVRİSİNEKLERİN TAŞIDIĞI KEŞFEDİLMEMİŞTİ
Ffirth’in deneyleri, o dönemde sarıhummanın bulaşıcı olmadığı yönündeki görüşleri güçlendirdi. Ancak bu deneyler hastalığın gerçek bulaşma yollarını anlamak için yeterli değildi. Bugün biliyoruz ki sarıhumma, Aedes aegypti türü sivrisinekler tarafından taşınıyor. Ffirth’in yaptığı deneyler, bu önemli detayı göz ardı ediyordu. Çünkü o dönemde sivrisineklerin hastalık taşıyıcı rolü henüz keşfedilmemişti.
Ffirth’in vücut sıvılarına maruz kalması ve hastalanmaması, hastalığın yalnızca belirli koşullar altında bulaştığını gösteriyordu. Sarıhummanın kan yoluyla bulaştığı bilinse de enfeksiyonun temel kaynağı olan sivrisinekler bu denklemin dışındaydı. Bu durum, Ffirth’in deneylerinin sonucunu kısmen doğrulasa da kesin bir bilimsel kanıt sunmuyordu.
HASTALIKLA İLGİLİ ARAŞTIRMALAR İLERLEDİ
Sarıhummanın bulaşıcı olmadığı sonucuna varan Ffirth, bu görüşüyle tıp dünyasında büyük yankı uyandırdı. Yaptığı deneyler sarıhummanın tam olarak anlaşılmasını sağlamasa da bu hastalıkla ilgili araştırmaların ilerlemesine ilham verdi. Hastalığın sivrisinekler tarafından taşındığı gerçeği daha sonra yapılan araştırmalarla ortaya çıktı. Bu bilgi sarıhummanın kontrol altına alınmasında önemli bir dönüm noktası oldu.
BİR DOKTORUN KARARLILIK HİKAYESİ
Dr. Stubbins Ffirth’in hikayesi, tıp tarihindeki diğer çığır açıcı olaylarla birlikte anılmaya devam ediyor. Onun cesareti ve fedakarlığı, bilime olan inancını ve adanmışlığını yansıtıyor.
