Gaslighting, bir kişiyi kasıtlı olarak manipüle ederek onun kendi gerçekliğini sorgulamasına neden olan psikolojik bir taciz türüdür. Bu manipülasyon yöntemi, kişinin hafızasını, algısını ve sağduyusunu sarsar. Genellikle "Abartıyorsun!", "Bunu hiç böyle söylemedim!" veya "Sen her şeyi yanlış anlıyorsun!" gibi cümlelerle kendini gösterir.
Gaslighting terimi, 1938 yılında sahnelenen “Gas Light” adlı tiyatro oyunundan gelir. Bu oyunda, bir adam karısını deli olduğuna inandırmak için evdeki gaz lambalarının ışığını kasıtlı olarak kısar ve kadının bu değişikliği fark etmesine rağmen, “Hayır, ışık hiç kısılmadı. Sen hayal görüyorsun.” diyerek onu şüpheye düşürür. O günden beri bu terim, kişinin gerçeklik algısını sarsmak için yapılan manipülasyonları tanımlamak için kullanılıyor.
Gaslighting yalnızca romantik ilişkilerde değil, iş yerinde, aile içinde, arkadaşlık ilişkilerinde hatta toplumsal düzeyde bile görülebilir. Manipülatif kişiler, kontrolü ellerinde tutmak için bu taktiği bilinçli veya bilinçsiz olarak kullanabilirler.
Örneğin:
1-Sürekli Kendinizden Şüphe Ediyorsanız
“Acaba ben mi yanlış hatırlıyorum?” ya da “Belki de fazla hassasım.” gibi düşünceler sık sık aklınıza geliyorsa bu bir uyarı işaretidir. Gaslighting’e maruz kalan kişiler, zamanla iç seslerine güvenmeyi bırakır.
2️-Duygularınız Küçümseniyorsa
“Bunda bu kadar büyütecek ne var?”, “Hep çok duygusalsın.” gibi ifadelerle hisleriniz değersizleştiriliyorsa dikkatli olun. Bu, sizi kontrol altında tutmanın bir yoludur.
3️-Sürekli Özür Diliyor Musunuz?
Farkında olmadan her durumda siz mi suçlu hissediyorsunuz? Sürekli özür dileme ihtiyacı, duygusal manipülasyonun yaygın sonuçlarından biridir.
4️-Gerçeklik Algınızla Oynanıyorsa
Yaşadığınız bir olayın tam tersinin size anlatılması, olayları çarpıtma ya da inkâr etme durumları gaslighting’in temel unsurlarındandır. Bir noktadan sonra “Gerçekten yaşandı mı?” diye bile sorgulamaya başlayabilirsiniz.
5️-Güven Duygunuz Sarsılıyorsa
Kendinize olan güveninizde ani düşüşler fark ediyor musunuz? Gaslighting, kişinin öz saygısını zedeler. Sürekli yanlış yaptığınızı ya da yetersiz olduğunuzu düşündürür.
6- İlişkinizde Belirsizlik Hâkimse
Bir gün sizi göklere çıkaran, ertesi gün yerin dibine sokan biriyle birlikteyseniz bu iniş çıkışlar sizi duygusal olarak istikrarsızlaştırır. Bu da bağımlılık yaratan bir manipülasyon döngüsüne dönüşebilir.
7️-Çevrenizden İzole Ediliyorsanız
Gaslighting yapan kişiler, kurbanlarının destek sistemlerinden uzaklaşmasını ister. “Arkadaşların seni yanlış yönlendiriyor.” veya “Ailene bu kadar güvenme.” gibi söylemlerle sizi yalnızlaştırmaya çalışabilirler.
Gaslighting’den kurtulmak kolay değildir çünkü manipülasyon sinsi bir şekilde gelişir. Ancak farkındalık, iyileşmenin ilk adımıdır.
İşte bazı stratejiler:
✅ Duygularınızı Onaylayın
Hisleriniz gerçektir. Sizi rahatsız eden bir şey varsa, bu önemlidir. Duygularınızı inkâr etmek yerine kabul edin.
✅ Gerçeklik Günlüğü Tutun
Yaşadığınız olayları, konuşmaları ve hislerinizi yazın. Bu, manipülasyon karşısında zihninizi net tutmanıza yardımcı olur.
✅ Güvendiğiniz İnsanlardan Destek Alın
Sevdiğiniz insanlara yaşadıklarınızı anlatmak, dışarıdan objektif bir bakış açısı kazanmanıza yardımcı olur.
✅ Net Sınırlar Çizin
Manipülatif davranışları fark ettiğinizde dur demeyi öğrenin. “Bu şekilde konuşmanı istemiyorum.” gibi net ifadeler kullanın.
✅ Profesyonel Destek Alın
Gaslighting, travmatik etkiler bırakabilir. Bir terapistten destek almak, hem yaşadıklarınızı anlamlandırmanıza hem de özgüveninizi yeniden inşa etmenize yardımcı olur.
Unutmayın, sevgi sizi kendinizden şüphe ettirmez. Sağlıklı bir ilişkide, düşünceleriniz, hisleriniz ve algılarınız sorgulanmaz; aksine saygı görür. Bir ilişki sizi güçlendirmeli, zayıflatmamalıdır. Manipülasyonu fark ettiğinizde sessiz kalmak, onun büyümesine izin verir. Gücünüzü geri almak için fark edin, yüzleşin ve gerekirse o döngüden çıkın.
Çünkü gerçek sevgi, sizi olduğunuz gibi kabul eder.
