Güneş kremleri, ultraviyole (UV) ışınlarından korunmayı sağlamak amacıyla çeşitli kimyasal ve fiziksel filtreler içeriyor. Bu filtreler, iki gruba ayrılıyor:
Kimyasal filtreler: Oksibenzon, oktinoksat, avobenzon gibi maddeler içeren bu filtreler, UV ışınlarını emerek cildi koruyor. Ancak bazı araştırmalar, özellikle oksibenzonun hormonal dengeleri etkileyebileceğini öne sürüyor.
Fiziksel (mineral) filtreler: Çinko oksit ve titanyum dioksit içeren bu kremler, UV ışınlarını yansıtarak cildi koruyor. Daha güvenli olarak kabul edilse de, nanoparçacık içeren formlarının vücuda girip girmediği hala araştırılıyor.
Bu kimyasalların bazıları cilt tarafından emilerek kan dolaşımına karışabiliyor. Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından yapılan araştırmalar, bazı güneş kremi bileşenlerinin kandaki seviyelerinin güvenlik limitlerini aşabileceğini ortaya koydu. Ancak, bu maddelerin uzun vadede insan sağlığına nasıl etki ettiği konusunda kesin bir sonuca varılmış değil.
D vitamini, güneş ışınlarının cilt ile temas etmesi sonucu vücutta doğal olarak sentezleniyor. Bu nedenle güneş kreminin D vitamini üretimini engelleyip engellemediği sıkça merak ediliyor.
Bilimsel araştırmalara göre:
Güneş kremleri, D vitamini üretimini azaltabilir. Ancak bu etki tamamen engelleyici değil. Çünkü çoğu insan, güneş koruyucu sürse bile vücudunun bir kısmını korumasız bırakıyor veya kremleri düzenli olarak yenilemiyor. D vitamini sentezi için çok uzun süre güneşe maruz kalmak gerekmiyor. Cilt tipine ve yaşanılan coğrafyaya bağlı olarak, 10-30 dakika güneşte kalmak genellikle yeterli olabiliyor.
D vitamini eksikliği olan bireyler, güneş koruyucu kullanımı nedeniyle değil, daha çok kapalı alanlarda fazla vakit geçirdikleri için bu sorunu yaşıyor. Dolayısıyla, güneş kremi kullanımı tamamen D vitamini eksikliğine yol açmaz. Dengeli bir şekilde güneşe çıkmak ve gerektiğinde D vitamini içeren besinler tüketmek veya doktor önerisiyle takviye almak en sağlıklı çözümler arasında yer alıyor.
Güneş kremlerinin bazı yan etkileri olabilir. Bunlar genellikle içerdikleri kimyasallara ve kişisel cilt hassasiyetine bağlı olarak değişiyor. Olası yan etkiler şunlardır:
Alerjik reaksiyonlar: Hassas cilde sahip kişilerde kaşıntı, kızarıklık veya döküntü oluşabilir.
Hormon bozuklukları: Oksibenzon gibi bazı kimyasalların östrojen benzeri etki gösterdiği ve hormonal dengeyi bozabileceği iddia ediliyor.
Cilt gözeneklerini tıkama riski: Özellikle yağlı ve akneye eğilimli ciltlerde gözenekleri tıkayarak sivilcelenmeye neden olabilir.
Çevresel zararlar: Bazı güneş kremleri, mercan resiflerine zarar verdiği için bazı ülkelerde yasaklanmıştır. Oksibenzon ve oktinoksat içeren kremler özellikle deniz ekosistemine zarar verebilir.
Güneş kremi seçerken ve kullanırken şu noktalara dikkat etmek gerekiyor:
Güneşin zararlı etkilerinden korunmak için güneş kremi kullanmak büyük önem taşıyor. Ancak bilinçli bir seçim yapmak ve doğru ürünleri tercih etmek gerekiyor. D vitamini sentezine tamamen engel olmadığı gibi, uygun kullanım ile cilt kanseri riskini azaltmaya yardımcı olabilir. En güvenli yol, gölgede kalmak, şapka ve koruyucu kıyafetler giymek gibi ek önlemlerle güneşin zararlarından korunmaktır. Sağlıklı bir cilt ve dengeli bir D vitamini seviyesi için güneşten bilinçli şekilde faydalanmak en iyi yaklaşımdır.
